Info, filmpjes en boeken omtrent
democratische scholen
Wat is een democratische school?
Een democratische school is een leeromgeving, met als basis de volgende 2 pijlers:
- De kinderen en jongeren hebben het recht om hun eigen keuzes te maken met betrekking tot leren en alle andere gebieden van het dagelijks leven. In het bijzonder kunnen zij individueel bepalen wat ze doen, wanneer, waar, hoe en met wie, zolang hun beslissingen geen inbreuk maken op de vrijheid van anderen om hetzelfde te doen.
- De kinderen en jongeren hebben een gelijk aandeel in de besluitvorming over hoe hun organisaties – in het bijzonder hun scholen – worden bestuurd en welke afspraken nodig zijn.
En een democratische school wordt gekenmerkt door de volgende elementen:
- Een gemeenschap gefundeerd in een cultuur van gelijkwaardigheid en gedeelde verantwoordelijkheid. Respect kweekt respect. Vertrouwen kweekt vertrouwen. Mededogen kweekt mededogen. Tolerantie kweekt tolerantie. Luisteren kweekt luisteren.
- Collectieve besluitvorming waarbij alle leden van de gemeenschap, ongeacht leeftijd of status, gelijke zeggenschap hebben over belangrijke beslissingen zoals schoolregels, curricula, projecten, het aannemen van personeel en zelfs budgettaire zaken.
- Zelfgestuurde ontdekking: De kinderen en jongeren kiezen wat ze leren, wanneer, hoe en met wie ze het leren. Leren kan binnen of buiten het klaslokaal plaatsvinden, zowel door middel van spel als door conventionele studie. De sleutel is dat het leren de intrinsieke motivatie van de studenten volgt en hun interesses nastreeft.
Democratische scholen zijn gemeenschappen waar artikel 12 van de VN-conventie over de rechten van het kind, waarin staat dat kinderen het recht hebben om zeggenschap te hebben over zaken die hen aangaan, volledig wordt gerealiseerd.
Democratisch onderwijs biedt een ideale voedingsbodem om kritisch denkende individuen te ontwikkelen die samenwerkende probleemoplossers en creatieve flexibele denkers zijn.
De bovenstaande beschrijving is hoe de European Democratic Education Community (EUDEC) democratisch onderwijs definieert.
Enerzijds beantwoord een echte democratische school aan de bovenstaande beschrijving. Anderzijds is er een grote diversiteit aan democratische scholen in de wereld.
Summerhill
De oudste democratische school in de wereld is Summerhill, gevestigd in Leiston, Suffolk in het Verenigd Koninkrijk. Summerhill werd opgericht in 1921 door A.S. Neill. Het is een school met internaat. Alle beslissingen omtrent het reilen en zeilen van de school worden democratisch genomen, waarbij elke student en elke volwassene een gelijke stem heeft. Op Summerhill worden lessen georganiseerd, maar de studenten zijn volledig vrij om hier al dan niet aan deel te nemen.
How Summerhill works
Hoe werkt Summerhill? In deze film krijg je een inzicht over hoe Summerhill, de oudste democratische school van de wereld werkt. Interviews met facilitators, studenten, ouders en oud-studenten in combinatie met beelden van de school geven je een beeld van hoe de school al 100 jaar werkt.
De zelfsturing, vrijheid, nooit de verplichting om lessen te volgen en kinderen en jongeren die mee beslissen over het reilen en zeilen van de school vind je terug bij Orvita. Het grootste verschil is dat we bij Orvita niet werken met stemmen bij meerderheid, maar met consent op basis van behoeften. En dat bij conflicten niet gekeken wordt naar de regels, maar naar ieders behoeften.
Summerhill
Summerhill is de oudste democratische school in de wereld opgericht door A.S. Neill in 1921. Deze film is gebaseerd op de inspectie en de rechtszaak van Summerhill tegen de Britse overheid in 1999-2000. In de film krijg je een goed beeld van hoe het leven op Summerhill er aan toe gaat.
Sudbury scholen
Geïnspireerd door Summerhill hebben een groep ouders en onderwijzers in 1968 de Sudbury Valley School opgericht. Deze is gevestigd in Framingham, Massachusetts, Verenigde Staten.
Bij Sudbury hebben ze een groot vertrouwen dat als je kinderen en jongeren de vrijheid geeft, dat ze hun passie en talenten ontwikkelen en leren wat ze nodig hebben in hun leven. Die vrijheid gaat hand in hand met verantwoordelijkheid. Kinderen in Sudbury zijn verantwoordelijk om hun eigen leven vorm te geven en voor de keuzes die ze maken. Bij sudbury worden enkel lessen georganiseerd als studenten hier echt naar vragen. De ruimte voor kinderen en jongeren om echt hun eigen levensweg te volgen is heel belangrijk bij Sudbury.
In de schoolmeeting beslissen kinderen, jongeren en stafleden over echt elk aspect van de school. Beslissingen gebeuren op basis van meerderheidsstemming. Zelfs de organisatie van de school wordt mee gedragen door kinderen en jongeren. Zij kunnen taken en verantwoordelijkheden opnemen om mee de school te runnen.
Ook de regels worden beslist in de schoolmeeting. Als je een regel overtreedt, dan kan je worden opgebracht bij het juridisch comité (JC). In het JC wordt gekeken of je een regel hebt overtreden en wat je sanctie is. Het JC bestaat uit een gemengde groep van kinderen, jongeren en stafleden.
Ondertussen zijn er scholen in heel de wereld die gebaseerd zijn op het Sudbury Model.
De vrijheid van de Sudbury Valley school
Hudson Valley Sudbury School – What if …
Wat als… er een school zou zijn zonder klaslokalen? Zonder testen? Zonder huiswerk? Zonder directeur? Wat als kinderen en jongeren de hele dag mogen… buiten spelen? oefenen? lezen? sporten? muziek maken? Wat als kinderen en jongeren het vertrouwen kregen om te weten wat er het best voor hun is en meebeslissen over de regels? (Bij Orvita maken we flexibele afspraken.) Wat als kinderen en jongeren zichzelf kunnen zijn, gerespecteerd en geaccepteerd worden? Ook bij Orvita is dit een realiteit. Een kort en krachtig filmpje door studenten van de Hudson Valley Sudbury School (Kinston, New York, Verenigde Staten).
Ik heb een school gekozen waar ik eindelijk vrij ben
Ecole Dynamique is een democratische school (Sudbury school) in Parijs. Kinderen en jongeren die hier naar school gaan, vertellen hoe zij hun school ervaren en hoe hun school fundamenteel anders is dan reguliere scholen.
Kinderen en ouders over Sudbury School Gent
Kinderen en ouders aan het woord over hun ervaringen in Sudbury School Gent. Deze prachtige democratische school is open geweest van 2010 tot 2020.
Ouders van Ecole Dynamique aan het woord – episode 2
Ecole Dynamique is een democratische school (Sudbury school) in Parijs. Ouders, van wie hun kinderen hier naar school gaan, vertellen hoe zij de school ervaren. In deze episode de vraag: Wat zijn de uitdagingen van een democratische school?
Ouders van Ecole Dynamique aan het woord – episode 3
Ecole Dynamique is een democratische school (Sudbury school) in Parijs. Ouders, van wie hun kinderen hier naar school gaan, vertellen hoe zij de school ervaren. In deze episode de vraag: Wat is je het meest opgevallen sinds dat je kind hier gestart is?
Pourquoi j’ai créé une école où les enfants font ce qu’ils veulent
Kinderen zijn ook mensen. Geef kinderen de vrijheid omtrent hun onderwijs en alle aspecten van hun leven. Zo geven we hen de ruimte om het vertrouwen te ontwikkelen die zo nodig hebben om elke uitdaging in hun leven aan te gaan. De bewijzen en voorbeelden zijn duidelijk. Ramïn heeft de Sudbury School, Ecole Dynamic, opgericht in 2015.
Sudbury Valley School – Focus and Intensity
Een kijkje in de oudste sudbury school van de wereld, Sudbury Valley School (Verenigde Staten). Open sinds 1968. Betreed een wereld van jonge mensen die uitbundig zijn over hun leven en de volledige controle hebben over hun opleiding. Genieten van hun enthousiasme en focus bij het nastreven van hun passies.
Agile Learning Center (ALC)
In 2013 hebben ouders en onderwijzers de Manhattan free school helemaal herdacht en hieruit is de eerste Agile Learning Center ontstaan. Deze is gevestigd in New York, Verenigde Staten.
ALC’s willen bewust een cultuur creëren die zelfsturend leren ondersteunt, versterkt door agile managementtools. Hun visie is gegrond in vertrouwen. Hieruit groeien 4 wortels:
- Leren: Leren is natuurlijk. Het gebeurt de hele tijd.
- Zelfsturing: mensen leren het beste door hun eigen beslissingen te nemen. Kinderen zijn mensen.
- Ervaring: Mensen leren meer van hun cultuur en omgeving dan van de inhoud die hen wordt geleerd. Het medium is de boodschap.
- Succes: verwezelijking wordt bereikt door cycli van intentie, creatie, reflectie en delen.
Agile learning centers gebruiken praktische en concrete tools om als gemeenschap samen te leven. In change-up-meetings worden aandachtspunten in de gemeenschap naar voren gebracht, besproken en belissingen genomen om nieuwe afspraken uit te proberen. Welke na evaluatie deel kunnen worden van de normale schoolcultuur.
De Agile Learning Center gemeenschap is actief bezig hun ideeën te verspreiden via informatie en opleidingen om zo de oprichting van nieuwe ALC’s te ondersteunen. Zo zijn er vooral in de Verenigde staten en Europa verschillende ALC’s opgericht of democratische scholen geïnspireerd door ALC’s.
Agile Learning Centers – Education Evolved
Maak kennis met Agile Learning Centers (ALC), een soort democratische scholen. Hier kunnen kinderen zichzelf zijn en leren op de manier dat ze willen leren. Vrijheid gaat samen met verantwoordelijkheid om rekening te houden met anderen hun perspectief en behoeften. Iedereen ervaart eigenaarschap en empowerment om de gemeenschap mee te creëren. Mensen willen relaties opbouwen, gehoord en gerespecteerd worden en voor elkaar zorgen.
Van ALC’s halen we o.a. inspiratie over hoe ze met aanbod en beslissingsprocessen omgaan, over het creëren van de gemeenschap en over hun ontmoetingsmomenten ’s morgens en ’s avonds.
Wildwood ALC – Allowed to grow naturally
Voorstelling van Agile Learning Center Wildwood. Het is een zelfsturende leergemeenschap in North Carolina, (Verenigde Staten). Bij Wildwood is iedereen zowel leerling als leraar, iedereen wordt volledig gewaardeerd om wie hij of zij is en iedereen heeft een betekenisvolle stem bij het creëren van de gemeenschap. Het is een leeromgeving, voor gemengde leeftijden, waarbij keuzevrijheid en samenwerking centraal staan. De kinderen hebben de vrijheid en het vertrouwen om eigen keuzes te maken. Je kunt er doen waar je hart naar verlangt.
Democratische scholen die werken met sociocratie
Democratische scholen kiezen voor verschillende manieren om hun gemeenschap te organiseren en beslissingen te nemen. Zo zijn er democratische scholen vooral in Nederland die kiezen voor sociocratie als organisatiestructuur en manier van beslissen.
Bij sociocratie worden beslissingen genomen vanuit consent. Consent wil zeggen dat er geen overwegend bezwaar is.
Democratische scholen die sociocratie gebruiken, kunnen daarnaast heel verschillend zijn.
Ons leven op de ruimte
5 vrienden hebben hun hele schoolleven op een democratische school gezeten. Zij hebben elkaar ontmoet op Democratische school De Ruimte in Soest (Nederland), en daar hun lerend leven zelf vormgegeven. Op hun 18e namen zij afscheid en gingen ieder hun eigen weg.
Hoe is het om op een democratische school te zitten? Hoe is het om veertien jaar in vrijheid te leren? Om zelf te bepalen hoe je schooldag eruit ziet? Wel of geen lessen te volgen? Met of zonder diploma van school te gaan? Wat zeggen hun ouders over hun keuze destijds en hoe kijken ze erop terug?
School Circles
Deze documentaire geeft een inkijk in de werking van 5 Nederlandse democratische scholen met sociocratie, namelijk De Vallei in Driel, De Ruimte in Soest, De Vrije Ruimte in Den Haag, Democratische Onderwijs Eindhoven (DOE) en LOS Deurne. Je krijgt een beeld van hoe democratisch onderwijs en sociocratische besluitvorming er in de praktijk aan kan toe gaan. Sociocratie is een manier om beslissingen te nemen waarbij ieders stem gehoord wordt en iedereen zijn consent geeft. Sociocratie biedt tevens een kader om de besluitvorming te organiseren binnen de school of organisatie. Bij Orvita beslissen we tevens met ieders consent, weliswaar kiezen we ervoor om hierbij eerst te verbinden met ieders behoeften die leven omtrent dit onderwerp. De sociocratische organisatie is zeker een inspiratiebron voor onze eigen werking.
Hoewel alles in Nederland is gefilmd is het meeste Engels gesproken.
Bekijk de hele film.
De website van de film: schoolcirclesfilm.com
Andere democratische scholen
Daarnaast zijn er nog diverse andere democratische scholen, die zich geen Sudbury school, geen ALC noemen en die niet met sociocratie werken. Ze zijn geïnspireerd door andere democratische scholen, maar ze hebben hun eigen visie ontwikkeld, zoals Orvita.
A new morning – Co-create school with the children
Bas Rosenbrand was medeoprichter en facilitator op Iederwijs. Deze democratische school heeft bestaan van 2002 t.e.m. 2008 in Schoonhoven en Lopik (Nederland). Bas neemt je mee in het levensverhaal van de school. Het boek staat vol met concrete ervaringen en inzichten van Bas en andere facilitators in interactie met kinderen en ouders.