Bij de scheiding met de vader van mijn jongste dochter kwam er veel woede naar boven. Woede is één van de moeilijkste emoties omdat ze weinig aanvaard wordt.
Ook ik krijg angst als ik woede voel opkomen. Angst voor de destructie die ik verblind door woede kan veroorzaken.
In de Ilias komt een passage voor waarin Ajax een heldendaad verricht en Odysseus met de pluimen gaat lopen. Ajax wordt razend. Verblind door woede pakt hij zijn zwaard en begint op een kudde schapen in te hakken. Als de woede wegtrekt ziet hij wat hij heeft aangericht. Uit schaamte berooft hij zich van het leven.
Zo heftig en schijnbaar nutteloos destructief kan woede zijn.
Helaas heeft het geen zin om te proberen de woede te onderdrukken. Als ze bezit van me neemt pakt het me helemaal. Geen ontkomen aan. In die staat hak ik dan ineens knopen door waarvan ik achteraf twijfel of het wel juist was en of het op die manier had gemoeten. De scherven zijn nadien moeilijk te lijmen.
Woede zeer pijnlijk aanvoelen. Alsof er gif door je aderen stroomt. Mijn ervaring leert me dat emoties ondragelijk worden als men ze niet ten volle aanvaardt.
Hoe kan ik daarmee om gaan? Kan ik deze emotie in mezelf verwelkomen en ernaar luisteren? Laten we het proberen… Het doet al minder pijn.
Bij dieper inzicht brengt woede eigenlijk met veel kracht een mooie boodschap: Ik mag er zijn zoals ik ben! Met al mijn behoeften. Er is een plek voor mij op aarde. Dat komt naar boven met een grote energiestoot.
Dat is ook nodig, want hoe lang heb je al de zorg voor jezelf verwaarloost? Hoe lang heb je al je behoeften genegeerd?
Woede wil je bevrijden, het onrecht recht trekken en je in je waarde herstellen. De samenleving heeft mensen nodig die authentiek zijn en in hun waarde staan.
Woede is een alarmsignaal dat zich opdringt omdat je al heel lang niet luistert. Weet je nog wel hoe je naar jezelf kan luisteren? Het is natuurlijk en gezond deel in je dat in opstand komt. Gelukkig maar.
Het is wel van primordiaal belang de woede juist te leren lezen.
Sommigen zeggen dat je het er maar eens goed uit moet schreeuwen en in kussens kloppen en je zo ontladen. In mijn ervaring geeft dat wel even een gevoel van opluchting, maar de oorzaak is niet aangepakt en de woede bouwt zich zo weer op en dan kun je weer ontladen. Daar komen we geen stap mee verder.
De verbindende communicatie leert ons dat achter de woede een behoefte schuilt die dringend gezien wil worden. Een hoop oordelen die ons hoofd daar bij creëert doen het vuur hoger oplaaien.
De oplossing bestaat er dan in om met zelfempathie of empathie aangereikt door een ander de gevoelens en behoeften te achterhalen die achter die oordelen verborgen zitten. Als je dan je eigen behoeften hoort ben je in contact met jezelf. De woede en de oordelen kalmeren en je wordt zachter. Je kan nu misschien de pijn en het verdriet voelen. Je wordt opener om te horen wat er in de ander omgaat. Je bent bereid zijn behoeften te horen. Als beide partijen elkaars behoeften kunnen horen komt er een oplossing uit de bus die rekening houdt met ieders behoeften. De rust en vrede kan weer terugkeren.
Ik ervaar dikwijls dat dat niet altijd zo eenvoudig verloopt. Ik hoor mijn behoeften, maar de woede kalmeert niet. Ik vertrouw langs geen kanten dat de ander rekening zal houden met mijn behoeften. Ah, dus ik heb ook behoefte om te kunnen vertrouwen dat ik gehoord zal worden. Dat helpt wel een beetje, maar de woede is er nog steeds. Eén incidentje, één verkeerd woord en ik, ontplof.
Hoe komt dat? Moet ik het nu toch maar inslikken, want ik ben een trainer in verbindende communicatie?
Nee, ik wil nog steeds luisteren naar mezelf.
Ik ben grootgebracht bij twee behoorlijk getraumatiseerde ouders. Veel ruimte voor mijn noden was er niet. Ik heb dus van kleins af aan instinctief begrepen dat er geen plaats is voor mijn behoeften. De kernovertuiging dat mijn behoeften er niet toe doen zat dus diep in mij verankerd. Dan mag ik mijn behoeften nog zien horen en begrijpen, het helpt niet, want ze doen er niet toe.
En dat is nu net het probleem bij getraumatiseerde mensen. Ze lopen met diep geankerde, verdrongen kernovertuigingen die hun werkelijkheid beheersen. Deze overtuigingen zijn geworteld in lang vergeten en verdrongen pijnlijke gebeurtenissen en situaties uit de kleine kinderjaren. Vaak zijn we er niet eens bewust van dat we die overtuigingen hebben.
Laten we hier met een voorbeeld werken: Een baby ligt in zijn wieg te wenen. De ouders hebben geleerd dat je de baby moet laten wenen tot hij in slaap valt. Zo leert hij doorslapen. Wat gebeurt er werkelijk in het wezen van de baby? Eerst weent hij omdat hij behoefte heeft aan aandacht, aanraking, warmte. Niemand komt. Een mensenbaby is totaal reddeloos zonder zijn verzorgers. Hij raakt in paniek en gaat harder wenen. Niemand komt. Nu komt hij in een toestand van eenzaamheid. Hij is verlaten. Het huilen wordt zachter. De emoties zijn niet meer te dragen voor dat kleine mensenlijfje en het overlevingsmechanisme treedt in. De emoties worden afgesplitst en verdrongen. De baby geeft het op en komt in een staat van verdoving. De onbewuste overtuiging die hij van deze evolutie meedraagt is deze: mijn behoeften doen er niet toe. Deze overtuiging zal hij de rest van zijn leven meedragen en zal zijn realiteit mede vorm geven. Hij zal zijn realiteit zien door de bril ‘mijn behoeften doen er niet toe’. Daarop zal hij zijn relaties baseren en telkens weer situaties creëren die hem aantonen dat zijn behoeften van geen tel zijn. En moeilijk te achterhalen van waar dat nu komt. Een deel in hem komt hiertegen in opstand en de woede bouwt zich op. Geregeld krijgt hij uitbarstingen. Dit helpt hem zeker niet om zijn behoeften te vervullen. En hij zit in een vicieuze cirkel.
Als we dus met zo’n onbedaarlijke diep geankerde woede zitten zal empathisch naar jezelf luisteren misschien niet genoeg zijn. Om dit te transformeren is het nodig om dieper te graven naar de oorsprong van onze kernovertuigingen.
Er zijn verschillende doeltreffende technieken om daar te komen, zoals hypnose, lichaamswerk, ea. Mijn lievelingstechniek is het opstellingswerk. Je gaat naar de oorsprong van je emotie of probleem, daar waar de overtuiging geboren is, zo dat je echt kan voelen hoe het toen was. Dan breng je verandering in de situatie zodat de overtuiging kan transformeren.
In die periode van scheiding, waar ik in het begin naar verwees, die gepaard ging met veel woede had ik een opstelling. Tijdens de opstelling werd ik teruggeworpen in een situatie van mijn kleine kinderjaren. Ik stond recht tegenover mijn vader die met zijn trauma-energie de hele ruimte inpalmde. Dat nam zoveel plaats in dat er geen plaats was voor mij en het voelde aan als zeer bedreigend. Het voelde bijna alsof ik er niet was. Daar was de overtuiging geboren dat ik er niet toe doe.
In de helende fase van de opstelling Is mijn therapeut, na veel overleg en uittesten en met respect voor mijn tempo en veiligheidsgevoel, achter mij komen zitten. Dat gaf me een gevoel van steun en dat ik er niet meer alleen voor sta. Ik kon stilaan een beetje meer aanwezig worden.
In de dagen daarop voelde ik iets in mijn buik ontspannen. Vanuit mijn buik en mijn staartbeen gleed er een warme gloed naar mijn benen, wat mijn benen sterker maakte. De heftigste woede ebde weg. Ik was al rustiger en kon de situatie helderder bekijken. Er waren wel nog stappen te gaan.
In de patronen waar ik in vast zat was het uiteindelijk echt nodig dat de knoop op een heftige en kordate manier werd doorgehakt, zodat ik heel duidelijk de boodschap kreeg van hoe destructief de relatie was. Uit vrije wil had ik dat niet begrepen. Woede was mijn wachter. De scherven moesten breken en de bruggen verbrand.
Ik wens dat onze samenleving steeds meer woede zal kunnen zien voor wat het werkelijk is. Dat woede bij mensen makkelijker aanvaard kan worden en dat de schoonheid van de boodschap gezien kan worden.
Woede kan bijdragen tot een liefdevolle en vredige samenleving waarin iedereen zichzelf kan zijn en in zijn uniek zijn gewaardeerd kan worden. Mensen in hun authenticiteit kunnen zoveel meer bijdragen aan een samenleving die duurzame oplossingen vindt voor de uitdagingen waar we nu mee geconfronteerd worden.
